MENCLEG

MENCLEG

Dening : Trilaksito Saloedji

Temu sepisan nalika melu tes pagaweyan. Banjur kenalan, jenenge Darpaya. Umure sangisorku setaun luwih.

Pawakane sedheng ora beda karo aku. Kulite kuning, praupane bagus. Katone bocah iki meneng. Sawise kuwi tangkepe nyang aku luwih akrab. Yen ana apa-apa takon aku dhisik. Wiwitane aku rumangsa gumun. Bocah iki kok gumantung nyang aku. Nanging suwe-suwe tak putus, yen aku bisa nulung wong liya apa tunane ? Ndilalah sawise melu tes, aku lan dheweke lulus. Nalika entuk panggilan saka Pemda, dheweke kandha :  ’’Mas, sesuk bareng ya’’.  Aku mung manthuk nayogyani.

Esuke dheweke ngampiri nyang omahku. Menganggo sandhangan katon sarwa resik lan mantesi. Sepeda motore kopen. Tak kira dheweke seneng resikan lan tumata. Mulihe aku dijak nyang omahe dhisik, jare panen pelem. Nalika Darpaya mbukak lawang pager, ibune metu methukake. Tangkepe grapyak weruh tekaku.  Ngendikane : ’’Mangga, mangga Nak pinarak’’. Aku ditemoni Darpaya ing ruwang tamu kang amba, kanthi prabotan lan hiasan dhindhing kang apik.  - ’’Omahmu gedhe banget’’, celathuku. Wangsulane : ’’Hiya’’. Ibune saka mburi nyang ruwang tamu karo ngasta baki isi unjukan teh ing cangkir lan nyamikan. Nyelehne suguhan ing meja karo ngendika : ’’Mangga Nak dipun dhahar’’.  - ’’Inggih Bu, matur nuwun’’ – ’’Nggih ngaten punika Nak, ing ngriki sepen. Sedinten-dinten namung kula kaliyan Darpaya menika. Aku manthuk-manthuk karo mbatin, bapake ana ngendi? –

’’Bapakipun sampun kapundhut tigang taun kapengker’’. We lhah, batinku tumus. Kebeneran, dadi aku ora usah takon. Aku ngrungokake ngendikane karo nyamuk-nyamuk mangan gedhang goreng : ’’Darpaya menika anak ontang-anting. Piyambakipun remen saged tepang kaliyan Nak Barata. Sanjangipun, - Mas Barata kuwi apik lho Bu. Yen aku takon mesthi dikandhani - Nggih nyuwun tulung nggih Nak, ndherek titip Darpaya. Dipun sanjang-sanjangi manawi wonten klenta-klentunipun, wong lare menika isinan, awis-awis medal’’. Wangsulanku : ’’InsyaAllah, dalem estokaken Bu’’

Mulihku digawani pelem gadhung sakresek gedhe. Sadalan-dalan aku kelingan ngendikane ibune Darpaya.  Pantes bae bocah kuwi gumantung menyang aku. Batinku : wis bejane awak, diprecaya lan diangkat dadi “pembimbing”, malah wis entuk pituwas arupa pelem sakresek gedhe. Alhamdulillah.  

Aku anak ragil, wong tuwaku panguripane samadya. Bapak lan ibu sering ngendikakake rasa syukur lan panuwune marang Gusti Allah, dene wis bisa ngentas putra-putrane. Bisa nyekolahake nganti lulus lan saiki sing loro wis bebrayan. Sanajan masku mung lulus setingkat Akademi, nanging dheweke sregep lan pinter. Saiki nyambut gawe ing unit produksi sawijining BUMN. Nasibe apik, pangkat lan jabatane wis dhuwur. Mbakyuku lulus setingkat sarjana mudha, wis makarya dadi guru. Banjur oleh kesempatan nerusake kuliah nganti lulus S1. Dene aku bisa mlebu universitas negeri nganti lulus S1.

Rong taun nyambut gawe, bapak ibu lan sedulur-sedulur mrayogakake supaya aku enggal omah-omah. Alasane merga wis duwe blanja lan pacar. Sawise kenal rada raket, dheweke gelem tak jak nyang omahku, tak kenalake bapak lan ibuku. Rupane ibu nayogyani pilihanku. Sadurunge wong tuwa nglamar, dheweke tak critani yen  aku anak ragil. Tekan semono critaku ora tak terusake. Pekewuh arep njlentrehake manawa bapak ibuku ngunduri sepuh, apamaneh pagaweyanku manggon sakutha. Kersane bapak ibu, sawise omah-omah aku lan sisihanku supaya tetep manggon ing daleme.

Atiku gojag-gajeg arep blaka, apa pacar sing insya Allah mengkone bakal dadi sisihanku gelem nampa panjalukku jumbuh karo kersane wong tuwa ? Yaiku sawise omah-omah gelem manggon saomah kumpul karo bapak ibuku ? Akeh crita ing bebrayan sarta crita-crita sinetron anane kedadeyan maratuwa wadon lan mantu wadon tansah crah lan tukar padu yen kumpul saomah. Yen ngelingi kuwi aku banjur tidha-tidha arep nerusakake omah-omah. Nanging sawise tunangan, tanpa kanyana tunanganku sing omong : ’’Mas, mengko yen wis klakon omah-omah, aku ora kabotan nunggal saomah karo bapak ibu. Aku dhewe kapang karo sosok sawijining ibu, jalaran  ibuku wis seda nalika aku isih bayi’’. Rasane atiku mak blong, kaya luwar saka tindhihan watu sak lumpang.

Nalika aku dadi manten, Darpaya lan ibune ngestreni rikala akad nikah lan resepsine. Sing dadi gumunku saben pethuk aku dheweke katon susah, malah ketara ana luh ing mripate. Aneh banget bocah iki.

Sawise cutiku entek lan bali makarya, dheweke tak jak omong : ’’Dar, kapan kowe nyusul nikah ?’’. Dheweke meneng, tak sawang satleraman, raine kaya wong sedhih. Aku ethok-ethok ora ngerti. Pundhake tak hoyag-hoyag, karo celathu : ’’Kowe kudu ndang nikah, ibumu ben seneng. Wangsulane lirih : ’’Arep nikah karo sapa, kenalan bae durung duwe’’.   Aku menehi semangat : ’’Insya Allah kowe bakal diparingi jodho yen kowe gelem usaha lan tansah nyenyuwun mring Gusti Allah’’. – ’’Apa hiya ?’’, pitakone aneh.  - ’’Gusti Allah mesthi paring dalan. Kowe kudu percaya lan kudznudzon mring Gusti Kang Murbeng Dumadi’’.

        Wiwit anyaran makarya nganti saiki, aku lan Darpaya panggah sakantor ing sawijining dhinas ing Pemba. Dadi saben dina tansah ketemu. Sesambungan kekeluargaan ing antarane wong tuwaku lan ibune saya raket. Ibune Darpaya sering maringi buah-buahan asil kebone utawa kue-kue gaweyane dhewe.

            Ing sawijining sore sawise awane udan, aku nyang omahe Darpaya. Wis cedhak banget karo omahe, ndilalah motorku liwat ing dalan sing ana banyune ngembeng. Tanpa sengaja banyune nyiprat nyang bocah wadon sing lagi metu saka pekarangan omah. Aku rumangsa kliru, ngendhegake motor lan njaluk ngapura. Bocahe mencereng tanpa semaur. Nuli aku ethok-ethok takon daleme Bu Darsana, ibune Darpaya (sanajan aku wis weruh). Dheweke mung nudingake tangan tengene banjur mlengos lan nutugake lakune. Duh manise cah kuwi. Praupane lonjong. Pakulitane kuning manis.Rambute dipopol sandhuwure baune. 

          Tekan omahe Darpaya, aku takon : ’’Dar, ana kenya manis ngarep omahmu kuwi jenenge sapa ?’’   Dheweke mangsuli : ’’Mengko tak kandhakke mbakyu lho’’. Celathuku :  ’’His, kowe weruh jenenge apa ora ?’’  Ibune saka mburi nrambul : ’’Oo kuwi putrane Bu Mangun sing ragil, jenenge Ari. Ana apa ta Nak Barata ?’’ Aturku : ’’Badhe kula gandhengaken kaliyan adhik kula’’.   -  ’’Jare Nak Barata putra ragil ?’’, pitakone Bu Darsana . –’’Leres Bu, kangge adhik menika !’’, driji jempol tangan tengenku tak athungake nyang Darpaya. Ibune ngguyu karo ngendika : ’’Ya coba Nak sambungna, muga-muga kasil’’. - ’’ Lho Dar, kowe krungu dhewe, ibu rak ya remen, piye ?’’. Darpaya mung mesam-mesem. Aku takon : ’’Kowe rak wis kenal ta ?’’ Darpaya manthuk. Pitakonku maneh : ’’Kowe apa wis tau dolan nyang omahe ?’’. Wangsulane lugu : ’’Durung’’ Aku ngatag dheweke : ’’Wis ayo rana saiki’’. Wangsulane Darpaya grogi : ’’Saiki ? Mengko aku ngomong apa ?’’. Wah bento tenan cah iki. – ’’Wis gampang, ngomonga ngeterake Masmu arep njaluk ngapura, amarga mau motore nyiprati Ari’’.

            Jam pitu bengi aku lan Darpaya menyang omahe Ari. Bocahe wis ana omah, nanging sing nemoni Bu Mangun. Sawise bage binage, Bu Mangun ndangu Darpaya, ana prelu apa? Darpaya wis tak kethik supaya ngomong sing tak kandhakake mau, nanging gak ngamper. Wah cilakak bocah iki. Kepeksa aku sing omong : ’’Nyuwun pangapunten Bu, kalawau sonten wekdal kula badhe sowan Bu Darsana, motor kula nyiprati Adik Ari. Kula dereng nyuwun pangaksama, pramila kula nyuwun dipun teraken Adik Darpaya sowan ngiki. Menawi kepareng kula badhe manggihi Adik Ari’’. Bu Mangun nimbali Ari, ngutus nemoni. Sawise padha salaman Bu Mangun mlebu. Darpaya tak kethik maneh supaya miwiti omong. Nanging malah ketok yen grogi. Wiwitane aku njaluk ngapura. Dheweke wis ora mencereng maneh. Sanajan isih katon yen kaku, nanging wis gelem mesem. Suwe-suwe omong-omongan lancar. Nanging sing akeh omonge malah aku lan Ari.

            Nalika mulih, Darpaya tak kandhani supaya luwih aktif nyedhaki Ari.  Bu Darsana seneng dene aku aweh pitutur nyang Darpaya. Let sawatara dina ana owah-owahan, praupane Darpaya katon ana rasa seneng. Aku ngira amarga dheweke bisa sambung karo kenya. Aku melu bungah, banjur tak takoni : ’’Piye kabare cewekmu Dar ?’’ Dheweke katon isin, banjur njegug gegerku. Celathune : ’’Sampeyan ditakokke Ari’’.  – ’’Piye leh takon ?’’ Wangsulane : ’’Kok gak karo Mas Barata’’. Celathuku : ’’Wiwit saiki kowe kudu niyat lan usaha bisa luwih cedhak karo dheweke. Ari cocok kanggomu Dar’’. Tak sawang raine abang ireng, embuh isin embuh seneng.

Minggu candhake Darpaya crita : ’’Mas Barata ditakokake Ari’’. Omongane ora tak lebokake ati, banjur celathuku : ’’Dar, saben malem minggu cah kuwi paranana, ajaken metu mlaku-mlaku lan njajan. Kowe sing sabar lan romantis’’. Sawise kuwi Darpaya sering tak takoni perkembangan sesambungane karo Ari. Ngrungokake critane ya mung ngono-ngono wae. Dheweke ora kasil bisa ngejak Ari mlaku-mlaku. Jarene ana wae alasane.

Ing sawijining sore ndilalah aku ketemu Ari ing Supermarket. Sanajan lagi ketemu sepisan dheweke apal nyang aku. Nalika aku arep milih roti, dheweke dhong liwat sacedhakku..Olehe nyapa tanpa rangu-rangu : ’’Mas Barata’’. – ’’Lho Dik Ari’’. Karo salaman aku takon : ’’Karo sapa ?’’ Wangsulane : ’’Dhewe’’ – ’’Kok gak ngejak Darpaya ?’’ Dheweke mung gedheg.

Mulihe banjur tak terake. Karepku mung tekan ngarep lawang omah wae. Nanging dheweke meksa, jare sedhela wae. Dheweke nlesih sesambungan keluarga antarane aku karo Darpaya. Tak critani apa anane, yen aku kancane sapagaweyan. Nalika aku karo Darpaya nyang omahe kae, karepku supaya Darpaya bisa sesambungan karo Dik Ari. Wangsulane entheng nanging ngagetake : ’’Nek karo Mas Barata aku ya gelem’’. Astaghfirullahal azhim. Aku banjur blaka manawa wis duwe sisihan lan momongan.  -’’Kena apa Dik Ari kok ora gelem karo Darpaya ?’’. Celathune : ’’Ibu ora marengake’’.   

Dina-dina candhake ana mendhung ing praupane Darpaya. Sawulan sawise kuwi Darpaya nyang omahku. Sambat, jare tangkepe Ari saya adhem lan ngadoh. Kang pungkasan sing nemoni malah Bu Mangun, ngandhakake jare Ari ora bisa nemoni amarga kurang sehat. Aku lan sisihanku mung bisa ngerem-eremi atine lan menehi semangat. Sawise Darpaya mulih aku lan sisihanku nggagas, kena apa Bu Mangun ora marengake Ari sesambungan karo Darpaya ?

Nganti anakku sing mbarep kelas enem SD, Darpaya panggah legan. Aku lan sisihanku tansah nggolekake kenalan bocah wadon. Ananging ora oleh gawe. Umume lagi kenalan sepisan, cah wadon ora sir nyang Darpaya. Sanajan praupane bagus lan pawakane ora nguciwani, ananging ora duwe daya tarik. Bisa uga amarga dheweke duwe sipat meneng, ora ana greget. Apamaneh tambah taun tambah umur, dheweke wis dadi jaka tuwa. Sipat menenge saya ndadi. Ing kantor prasasat ora tau omong karo kanca utawa ndhuwurane. Gelem omong yen karo aku. Praenane sing bagus ketara saya aclum. Mesakake banget.

        Nalika ana rekruitmen pegawe anyar, dhinasku entuk CPNS anyar. Bocah wadon, jenenge Lina, weton S1. Pawakan lan praupane sedheng-sedheng wae. Nanging duwe kaluwihan yaiku grapyak semanak nyang sapa wae. Darpaya tak panasi supaya wani nyedhaki. Ing sawijining kalodhangan aku lan Darpaya semayanan ngejak Lina mangan ing rumah makan. Yen ana Lina swasana dadi regeng. Celathuku : ’’Lin, iki (aku nyablek Darpaya) isih jaka thing-thing lho’’. Guyune Lina renyah. Darpaya mung mesem. Aku nerusake omong : ’’Sanajan Mas Darpaya sipate meneng, nanging atine apik lho. Dheweke jujur lan loman’’. Sawise ngeterake Lina mulih, Darpaya tak omongi : ’’Dar, olehku njago kowe wis all out. Kari piye niyat lan usahamu’’.

Pirang-pirang sasi iki Darpaya katon seneng, praupane sumringah. Tak sawang ing kantor dheweke sering omong-omongan suwe karo Lina. Nate aku, sisihanku lan anak-anakku kepethuk dheweke lan Lina ing mall. – ’’Lho rak ngono, malem Minggu berduaan, jalan-jalan’’. Kaya biyasane Darpaya mung mesem, dene Lina sawise takkenalake sisihanku langsung akrab. Ana wae bahan omongan, diselani guyune kang renyah. Sawise tekan omah, sisihanku celathu : ’’Muga-muga Dik Darpaya bisa klakon dadi karo Lina, ya Mas’’.  Aku manthuk.

        Ora ana udan ora ana angin, sawise Lina diangkat dadi PNS, dimutasi ing liya dhinas. Kasusul sumebare undhangan pernikahane Lina. Aku kaget banget, takkira sesambungane karo Darpaya wis raket. Lha kok Lina menikah karo priya liya. Sakala aku nggoleki Darpaya. Dina kuwi dheweke ana omah, alasane lara. Ora ana grengseng mangsuli pitakonku. Mesthine dheweke wis krungu ngenani Lina. Panyawang mripate adoh. Lenger-lenger ora duwe semangat. Prasasat saben dina tak endhangi nyang omahe. Saya suwe saya nguwatirake. Tekaku ing omahe ora digape. Mesem-mesem dhewe, banjur nangis. Tak peksa nyang dokter ora gelem. Bu Darsana kang saya sepuh tansah muwun.

           Sawijining sore, aku lagi mlebu omah, sisihanku gupuh mapagake karo celathu : ’’Mas mau ana tilpun saka Bu Darsana, ngabarake yen Dik Darpaya ngamuk, mecahi piring lan kaca-kaca jendhela’’. Wangsulanku gupuh : ’’Aku tak rana’’. Celathune sisihanku : ’’Aku melu’’.

Aku lan sisihanku tekan omahe Darpaya, dipethukake Bu Darsana karo muwun. Ing kono ana  dokter sarta andhahane. Ana ambulance sawijining rumah sakit. Atiku semedhot maca tulisan ing ambulance kang sumadiya. Darpaya wis ditangani dokter. Saiki wis tenang, keturon. Doktere tak takoni, njlentrehake larane Darpaya lan mrayogakake supaya opname ing rumah sakit.

          Weruh ana ambulance, sawatara tangga teparone Bu Darsana padha teka, mertakake lan bela sedhih. Sing tak kenal mung Bu Mangun lan Dik Ari. Sadurunge Darpaya diboyong nyang rumah sakit, aku kober klesak-klesik karo Dik Ari. Akhire dheweke crita : ’’Mas Barata rak wis ngerti larane Mas Darpaya ya’’. Aku manthuk. – ’’Mula saka kuwi Ibu ora marengake aku sesambungan karo Mas Darpaya, jalaran Ibu wis priksa kahanan keluwargane’’.Ing ambulance, wektu ngeterake Darpaya aku nangisi nasibe. Dudu karepe Darpaya nandhang lara, urat syaraf ing uteke mencleg alias senewen. Dheweke mung saderma nglakoni urip lan panguripan. ***  [BSL – 24/04/12]

Kapacak ing Kalawarti Panyebar Semangat Nomer 48 Tanggal 1 Desember 2012, Kaca 23,24,46,47